Czy osoba z orzeczeniem o niepełnosprawności może pracować w godzinach nadliczbowych? Na pierwszy rzut oka przepisy jasno określają limit czasu pracy i zakazują pracy po godzinach. Jednak rzeczywistość bywa bardziej skomplikowana. Istnieją sytuacje, w których nadgodziny pracownika niepełnosprawnego są dozwolone, ale pod pewnymi warunkami. Wielu pracowników zastanawia się także, czy dodatkowy wysiłek się opłaca, zarówno pod kątem finansowym, jak i zdrowotnym.
Jeśli ciekawi Cię odpowiedź na pytania, jakie są zasady dotyczące nadgodzin dla pracowników z orzeczeniem, jakie wymagania trzeba spełnić i czy rzeczywiście warto się na nie decydować, ten artykuł dostarczy Ci wszystkich kluczowych informacji. Sprawdzimy, kiedy możesz legalnie pracować dłużej, jakie korzyści finansowe się z tym wiążą oraz jakie ryzyka warto wziąć pod uwagę, zanim podejmiesz decyzję.
Jakie są normy czasu pracy dla osób z orzeczeniem o niepełnosprawności?
Zanim przejdę do kwestii nadgodzin u osób z niepełnosprawnością, warto przyjrzeć się przepisom dotyczącym norm czasu pracy, które zostały określone w Ustawie o Rehabilitacji. Artykuł 15 tej ustawy precyzyjnie wskazuje, ile maksymalnie może pracować osoba posiadająca orzeczenie:
- W przypadku lekkiego stopnia niepełnosprawności obowiązuje Cię limit 8 godzin dziennie i 40 godzin tygodniowo.
- Osoby z umiarkowanym lub znacznym stopniem niepełnosprawności mogą pracować maksymalnie 7 godzin dziennie i 35 godzin tygodniowo.
- Bez względu na stopień niepełnosprawności, pracodawca nie może zatrudniać pracownika w godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej.
Biorąc pod uwagę te regulacje, mogłoby się wydawać, że praca w nadgodzinach dla osób niepełnosprawnych jest całkowicie wykluczona. Jednak przepisy przewidują pewne wyjątki, które musisz poznać.
W jakich sytuacjach osoba z niepełnosprawnością może pracować w nadgodzinach?
Ustawodawca chroni Twoje zdrowie, dlatego nakładanie na Ciebie obowiązku pracy poza standardowymi godzinami jest naruszeniem Twoich praw pracowniczych.
Jednak jeśli sam uznasz, że chcesz i jesteś w stanie pracować dłużej, możesz złożyć stosowny wniosek do pracodawcy. W takim przypadku firma musi skierować Cię na badania do lekarza medycyny pracy (lub lekarza sprawującego nad Tobą opiekę, jeśli nie ma lekarza zakładowego). Koszt takiej wizyty pokrywa pracodawca.
Pamiętaj!
Decyzja i złożenie wniosku nie oznacza automatycznej zgody na nadgodziny. Decydujący głos ma lekarz, który po przeprowadzeniu badań może wydać Ci pozwolenie na wydłużony czas pracy.
Czy są przypadki, w których można wydłużyć czas pracy bez zgody pracownika?
Przepisy co do zasady ściśle określają dopuszczalne normy czasu pracy dla osób z orzeczeniem. Istnieje jednak jeden wyjątek. Dotyczy on branży ochroniarskiej. Jeśli pracujesz przy ochronie mienia lub osób, ograniczenia te nie mają zastosowania i mogą obowiązywać Cię standardowe zasady czasu pracy.
Kiedy możesz dostać zgodę na nadgodziny?
Niezależnie od wcześniejszych ustaleń z pracodawcą, Twoja zgoda na pracę w godzinach nadliczbowych nie może być uzyskana na etapie badań wstępnych. Dlaczego? Bo dopóki nie jesteś zatrudniony, przepisy nie pozwalają na zniesienie norm czasu pracy. Zgodnie z artykułem 16 Ustawy o Rehabilitacji, decyzja o nadgodzinach może zostać podjęta dopiero po podpisaniu umowy i rozpoczęciu pracy. To oznacza, że pierwszego dnia w nowej firmie (lub w dowolnym późniejszym momencie) masz prawo złożyć wniosek o możliwość pracy w nadgodzinach.
Jak treść wniosku wpływa na możliwość pracy w nadgodzinach?
Treść Twojego wniosku o zgodę na nadgodziny ma kluczowe znaczenie dla tego, jak będą stosowane wobec Ciebie przepisy dotyczące czasu pracy. Jeśli lekarz medycyny pracy wydał Ci pozytywne zaświadczenie, od tego momentu w zakresie nadgodzin obowiązują Cię już tylko przepisy Kodeksu Pracy. Jednak istotne jest dokładne zrozumienie, jaką zgodę faktycznie uzyskałeś, ponieważ jej sformułowanie wpływa na zakres Twoich uprawnień. Pracodawca nie może interpretować jej dowolnie ani rozszerzać na własną rękę.
Nie istnieje jeden oficjalny wzór takiego wniosku ani uniwersalna treść zaświadczenia, dlatego możesz spotkać się z dwoma możliwymi wariantami decyzji lekarskiej:
- Zgoda na pracę w nadgodzinach
W tym przypadku nadal obowiązują Cię limity czasu pracy (7 lub 8 godzin dziennie oraz 35 lub 40 godzin tygodniowo). Jeżeli pracujesz dłużej, przysługuje Ci wynagrodzenie za nadgodziny. Nadal jednak nie możesz być zatrudniony w porze nocnej. - Zgoda na zniesienie ograniczeń czasu pracy wynikających z Ustawy o Rehabilitacji
Ten zapis sprawia, że możesz pracować dłużej niż 8 godzin na dobę oraz więcej niż 40 godzin tygodniowo. Możesz również być objęty systemem równoważnego czasu pracy oraz wykonywać pracę w nocy. W takim przypadku zasady rozliczania nadgodzin są identyczne jak dla wszystkich innych pracowników.
Druga opcja jest zdecydowanie korzystniejsza dla pracodawcy, ponieważ daje mu większą elastyczność w planowaniu Twojego czasu pracy. Jednak ostateczna decyzja należy do lekarza medycyny pracy, który może wydać zgodę na zniesienie ograniczeń, nawet jeśli wnioskowałeś tylko o możliwość pracy w nadgodzinach lub odwrotnie. Tego orzeczenia nie można zmienić na mocy porozumienia z pracodawcą, ponieważ jest ono wiążące.
Czy można cofnąć zgodę na nadgodziny?
Możliwe, że początkowo zgodziłeś się na pracę w nadgodzinach, ale z różnych powodów stało się to dla Ciebie zbyt obciążające. Czy masz prawo cofnąć swoją zgodę? Tak! Skoro to Ty zainicjowałeś proces zgody na nadgodziny poprzez wniosek, to masz także prawo go wycofać. Wystarczy, że złożysz stosowne pismo informujące o zmianie decyzji.
Po wycofaniu zgody pracodawca ponownie podlega przepisom zakazującym zatrudniania Cię w nadgodzinach.
Czy praca w nadgodzinach jest opłacalna dla osób niepełnosprawnych?
Zanim podejmiesz decyzję o pracy w nadgodzinach, warto dobrze przemyśleć, czy jesteś w stanie sprostać dodatkowym obowiązkom i czy nie odbije się to negatywnie na Twoim zdrowiu. Przepisy chroniące osoby z orzeczeniem o niepełnosprawności zostały stworzone z myślą o Twoim bezpieczeństwie, więc nie należy ich lekceważyć. Jeśli jednak czujesz, że dodatkowa praca nie wpłynie na Twoje samopoczucie, możesz rozważyć jej opłacalność.
Ile możesz zarobić na nadgodzinach?
Zgodnie z Kodeksem Pracy limit nadgodzin w ciągu roku wynosi 150 godzin, choć w niektórych przypadkach może być on zwiększony. Za każdą przepracowaną nadgodzinę przysługuje Ci:
- Dodatek 100% do wynagrodzenia za nadgodziny przepracowane: w nocy, w niedziele i święta, w dni ustawowo wolne od pracy, gdy przekroczysz tygodniową normę czasu pracy w danym okresie rozliczeniowym.
- Dodatek 50% do wynagrodzenia za nadgodziny przepracowane w każdy inny dzień roboczy.
Dodatki te nalicza się od stałych składników Twojego wynagrodzenia, więc im wyższa pensja podstawowa, tym większy zysk z nadgodzin. Praca po godzinach może więc znacząco zwiększyć Twoje dochody i stać się dla Ciebie korzystnym rozwiązaniem finansowym.
Jednak zanim podejmiesz decyzję, warto zastanowić się, czy dodatkowe godziny nie odbiją się na Twoim zdrowiu i samopoczuciu.
O autorce
Ten tekst przygotowała Małgorzata Gorczyca-Antosz – specjalistka z agencji pracy dla osób niepełnosprawnych „My Wspieramy”. Chcesz dowiedzieć się więcej o prawach i możliwościach zatrudnienia osób niepełnosprawnych? Zajrzyj na: https://mywspieramy.org
materiał partnera